SUMPTUARIAE Leges

SUMPTUARIAE Leges

crescente conviviorum apud Romanos luxu modum illis imposuêre, a Viris sapientibus latae. Cum enim a veteri et avitâ Maiorum parsimoniâ posteri in tantum discederent, ut nullum amplius luxuria sciret modum, integrique apri ac ursi mensas ornare inciperent et Cincii inventum, Porcus Troianus, in patinis grunniret, hincque gulâ illecti plerique ingenui pueri pudicitiam et libertatem suam venderent, nec pauci de Populo Romano vinô madidi in Comitium venirent et ebrii de Republ. consulerent, non Tiberius modo Imperator pridianae cenae semesas reliquias posterô die reponi curavit, ut ad frugalitatem civibus exemplô praeiret, adagiô hôc sine usus: Dimidiatus aper omnia eadem habet, quae totus, apud Suetonium c. 34. sed et iam ante ipsum non pauci hac de re Legibus latis, inundanti omnia luxutiei obicem ponere conati sunt: quae quod modum sumptibus in conviviis difinirent, Sumptuariae; quod circa cibos occupatae essent, Cibariae quoque nonnullis dictae sunt, Catoni inprimis, qui ita Leges has appellare maluisse apud A. Gellium l. 2. c. 24. legitur. Et quidem rei primum Senatus-Cto obviam itum: inde Lege Fanniâ, hinc Liciniâ; hinc eâ, quam Sulla tulit; item lege Aemiliâ; porro Antiâ, item edictô Capitonis Ateii: postremo Lege Iuliâ, quae ad populum pervenit imperante Augustô, uti habet G. Stewechius Electis ad Arnobium adv. Gentes l. 2. Vide quoque Anton. Augustin. de LL. et quae paulo infra dicemus. Sed et illas Sumptuarias appellari deprehendas, quae in vestitu, aliisque rebus, quis modus servandus sit, praescripsêre. Sic de Marco Imperatote Iul. Capitolin. c. 11. Cavit et sumptibus publicis: quod ab aliis Imperatorib. quoque saepe factum legimus. Spartian. de Hadriano, c. 22. Iudicum sumptus constituit et ad antiquum modum redegit. Quô fine etiam sacrificia et ludos multos Nervam sustulisse, Xiphilinus refert. Magni enim Ludorum curae et Praesidatus contabant; sub Valeriano inprimis et seqq. Principibus: quô tempore sumptibus et profusionibus plane insaniebant Consules Praetoresque, cum Magistratum inibant, ut videre est supra, in phrasi Consulatum edere. Unde sumptuum huiusmodi licentiae coercendae, legem tulit Constantinus, eumque secuti Imperatores Constantius, Theodosius, Arcadius, Alii. Vide inter alias l. 1. Cod. Theodos. de Ludorum expensis. Aliquando tamen tenuioris census hominibus, vel quibus alias cuperent Imperatores, simul cum honoribus sumptus quoque decreti sunt, ut videre est apud Spartian. in Hadriano, c. 3. Mamertinum Grat. act. ad Iulianum, Alios. Cuius moris causam praeclare explicat Valerianus Ep. ad Aurelianum, Levanda, inquiens, est paupertas eorum hominum, qui dit. Rei publicae viventes pauperes sunt, ut nullorum magis. Vide hanc in rem multa egregia, apud Casaubon. et Salmas. Not. ad Spartian. d. l. Sic in funeribus, cum summis impendiis in nihilum profusis, ad refrigerandum rogi ferventis ardorem; tota patrimonia saepe prodigerentur, Legg. XII. Tabb. apud Romanos, Solonis item apud Graecos, sumptibus modus impositus est, ut supra vidimus. Plura hanc in rem apud Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 8. c. 13. et Thom. Godwyn. Antholog. Rom. l. 3. Sect. 4. c. 12.

Leges Sumptuariae, quô ordine latae.

α. Orchia Lex, numerum convivarum praescripsit. Eius meminit Macrob. Saturn. l. 3. c. 17. an. Urb. Cond. 566. lata est. β. Fannia, annô 588. lata, sumptibus modum fecit assibus centum: hinc Lucillio Centussis festive dicta: Nempe ludis Romanis, Plebeiis,

Saturnalibus et aliis quibusdam diebus. Decem aliis diebus, in singulis mensibus tricenos: coeteris autem denos tantum concessit. γ. Didia, post annos 18. rogata, universam Italiam eâdem lege teneri voluit: neque solum qui cenas maiore sumptu dedissent, sed et qui vocati interfuissent, poenâ coercuit. δ. Licinia, in plerisque cum Fanniâ congruens, coeteris diebus, qui eâ excepti non essent, carnis aridae pondo tria et salsamentorum pondo, solum apponi iussit. Ea autem quae ex terra, vite, arbore nata essent, promiscue largita est. Ab illa Cemenartae cenae nomen habuêre. ε. Cornelia non multo post sequuta, minora rebus pretia imposuit: Coeterum permisit, ut Kalendis, Idibus, Nonis, diebus Ludorum et Feriis quibusdam sollemnibus H. S. tricenos insumere ius potestasque esset; reliquis vero diebus non amplius senis. ζ. Aemilia, ciborum genus et modum praescripsit, sumptum cenarum non moderata. η. Antia, paucis interiectis annis, praeter sumptum aeris, id etiam sanxit, ut, qui Magistratus esset Magistratumque capturus, ne quo ad cenam nisi ad certas personas itaret. θ. Iulia postremo ad populum venit, Augustô imperante, quâ profestis quidem diebus ducenti; Kalendis, Idibus, Nonis aliisque quibusdam festivis diebus trecenti: Nuptiis autem et repotiis H. S. millies finiebantur. Vide Macrob. l. 3. c. 17. A. Gellium l. 2. c. 24. Stuckium Conviv. l. 1. c. 3. etc. His liceat adiungere duas, quibus in vestitu luxus prohibitus. ι. Caecilia igitur rationem poliendarum vestium Fullonibus praescripsit, lata an. Urb. Cond. 533. κ. Oppia, non ita longe post, annô nempe 450. lata in medio ardore secundi Belli Punici voluit, ne qua mulier plus semunciâ auri haberet: neu vestimentô versicolore uteretur, neu iunctô vehiculô in urbe, oppidove aut 2. propius inde mille passus, nisi Sacrorum publicorum causâ, veheretur. λ. Iulia, ne quis in argento et auro plus LX. H. S. possideret, sanxit. Vide harum quamque supra, suis locis.